مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی
سال پنجم شماره 1 (پیاپی 13، بهار و تابستان 1384)

مقدمه. بخش آموزش مهارت های بالینی، فرصتی را برای دانشجویان فراهم می کند تا مهارت های بالینی خود را در یک موقعیت آموزشی شبیه سازی شده، از طریق تمرین بر روی مانکن ها و تجهیزات متصل به آنها، به عنوان بخشی از یک برنامه سازمان دهی شده ارتقا دهند. هدف این مطالعه تعیین تاثیر آموزش مهارت های بالینی مورد نیاز حین زایمان بر میزان صلاحیت بالینی دانشجویان رشته پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز بود.
روش ها. در یک مطالعه نیمه تجربی، با طراحی یک گروهی قبل و بعد از آموزش، از طریق توزیع پرسشنامه پایا و روا بین 50 دانشجوی پزشکی به صورت تصادفی، مهارت مربوط به اداره مراحل مختلف زایمان طبیعی و مهارت بخیه زدن آنها بررسی شد. از مقیاس لیکرت برای تعیین سطح صلاحیت بالینی استفاده گردید و اثربخشی درک شده با روش خودسنجی ارزیابی و از آمار توصیفی و آزمون های t زوج، ANOVA و همبستگی پیرسون برای تجزیه و تحلیل داده ها در نرم افزار SPSS استفاده شد.
نتایج. میانگین امتیاز مجموع مهارت های مربوطه به قبل از زایمان از 65/13±14به 72/10± 89 امتیاز، مجموع مهارت های حین زایمان از 3/13±17/18 به 26/9±95/88، و مجموع مهارت های مربوط به مرحله پس از زایمان (بخیه، پانسمان و...) از 57/16±07/31 به 78/12±17/85 افزایش یافت. میانگین امتیاز مهارت های قبل، حین و بعد از زایمان طبیعی قبل و بعد از آموزش اختلاف معنی داری داشت.
نتیجه گیری. تمرین انجام مهارت ها در بخش آموزش مهارت های بالینی بطور قابل توجهی خوداثربخشی درک شده دانشجویان پزشکی را در انجام مهارت های مورد نیازشان را افزایش داد که می تواند موجب افزایش مهارت آنها در برخورد با بیماران شود.

مقدمه. رهبران پزشکی کشورهای مختلف، مایلند تا به برنامه های آموزش پزشکی و فرایند آن در پرورش شایستگی های دانش آموختگان پزشکی توجه داشته باشند. بدین منظور، پژوهشی با هدف تعیین نقش دروس علوم پایه در پرورش انواع شایستگی های دانش آموختگان پزشکی در دانشگاه های علوم پزشکی ایران انجام شد.
روش ها. در یک پژوهش توصیفی، 165 نفر از اساتید دروس علوم پایه پزشکی، با روش نمونه گیری چند مرحله ای از بین 11 دانشگاه علوم پزشکی در ایران انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه بود که شایستگی های نه گانه دانش آموختگان پزشکی را به صورت رتبه ای 5 نقطه ای خیلی زیاد تا اصلا بررسی می نمود. یافته ها توسط نرم افزار SPSS به صورت فراوانی پاسخ ها و میانگین فراوانی محاسبه شد.
نتایج. از نظر اساتید دانشگاه های علوم پزشکی ایران، دروس علوم پایه کمتر از 20 درصد توانسته هر یک از شایستگی های«برقراری ارتباط موثر»، «مهارت های بالینی اولیه»، «استفاده از علوم در هدایت تشحیص، اداره بیمار، درمان و پیشگیری»، «یادگیری مادام العمر»، «خودآگاهی، مراقبت از خود و رشد شخصی»، «زمینه های جامعه و اجتماعی مراقبت های بهداشتی»، «حل مشکل»، «استدلال و قضاوت اخلاقی» و «تشخیص نقش یک پزشک حرفه ای» را در حد خیلی زیاد در دانش آموختگان پزشکی ایران ایجاد کند.
نتیجه گیری. نقش دروس علوم پایه در ایجاد شایستگی های نه گانه دانش آموختگان پزشکی «کم» ارزیابی شده است. بنابراین، پیشنهاد می شود در ارایه دروس علوم پایه از استراتژی های خاص استفاده شود و برنامه ها به صورت آموزش تلفیقی مد نظر قرار گیرد.

مقدمه. مشکلات مختلفی باعث کاهش کارآیی کارآموزی در عرصه دانشجویان پرستاری می شود. شناسایی کرده اند و حل این مشکلات برای تقویت روش های مؤثر ضروری است. مطالعه ای با هدف تعیین مشکلات کارآموزی در عرصه از دیدگاه مربیان و دانشجویان پرستاری دانشکده پرستاری و مامایی شهید صدوقی یزد انجام شد.
روش ها. در یک مطالعه توصیفی- مقطعی، 22 نفر مربی و 36 دانشجوی پرستاری سال آخر دانشکده پرستاری و مامایی شهید صدوقی یزد به روش سرشماری انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه ای پایا و روای محقق ساخته بود. یافته ها با نرم افزار SPSS و به صورت توزیع فراوانی، میانگین و انحراف معیار و با آزمون t تجزیه و تحلیل شد.
نتایج. اکثریت مربیان و دانشجویان (بیش از 50 درصد) کارآیی این دوره را برای کسب نگرش جامع نگری و جامعه نگری در پرستاری، کسب مهارت در اجرای فرایند پرستاری و آموزش به بیمار نسبتا ضعیف تا ضعیف ارزیابی کرده اند. مشکلاتی از قبیل دسترسی ناکافی به امکانات رفاهی و آموزشی، عدم همکاری تیم بهداشتی- درمانی، پراکندگی کارورزی در بخش های بالینی در طول دوره را عنوان نموده اند و معتقد بودند باید تغییراتی در نحوه اجرای کارآموزی در عرصه داده شود. بین میانگین نمرات دیدگاه مربیان و دانشجویان پرستاری اختلاف معنی دار آماری وجود نداشت.
نتیجه گیری. طرح کارآموزی در عرصه اگر چه برای هدف ارتقای مهارت و استقلال دانشجو برای ارائه خدمات جامعه گر در عرصه های مختلف پرستاری مناسب و دیدگاه کلی مربیان و دانشجویان نسبت به آن مثبت است، اما در اجرا، مشکلات متعددی دارد که باید مورد توجه مسوولین آموزش پرستاری قرار گیرد.

مقدمه. بخش آموزش مهارت های بالینی، فرصتی را برای دانشجویان فراهم می کند تا مهارت های بالینی خود را در یک موقعیت آموزشی شبیه سازی شده، از طریق تمرین بر روی مانکن ها و تجهیزات متصل به آنها، به عنوان بخشی از یک برنامه سازمان دهی شده ارتقا دهند. هدف این مطالعه تعیین تاثیر آموزش مهارت های بالینی مورد نیاز حین زایمان بر میزان صلاحیت بالینی دانشجویان رشته پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز بود.
روش ها. در یک مطالعه نیمه تجربی، با طراحی یک گروهی قبل و بعد از آموزش، از طریق توزیع پرسشنامه پایا و روا بین 50 دانشجوی پزشکی به صورت تصادفی، مهارت مربوط به اداره مراحل مختلف زایمان طبیعی و مهارت بخیه زدن آنها بررسی شد. از مقیاس لیکرت برای تعیین سطح صلاحیت بالینی استفاده گردید و اثربخشی درک شده با روش خودسنجی ارزیابی و از آمار توصیفی و آزمون های t زوج، ANOVA و همبستگی پیرسون برای تجزیه و تحلیل داده ها در نرم افزار SPSS استفاده شد.
نتایج. میانگین امتیاز مجموع مهارت های مربوطه به قبل از زایمان از 65/13±14به 72/10± 89 امتیاز، مجموع مهارت های حین زایمان از 3/13±17/18 به 26/9±95/88، و مجموع مهارت های مربوط به مرحله پس از زایمان (بخیه، پانسمان و...) از 57/16±07/31 به 78/12±17/85 افزایش یافت. میانگین امتیاز مهارت های قبل، حین و بعد از زایمان طبیعی قبل و بعد از آموزش اختلاف معنی داری داشت.
نتیجه گیری. تمرین انجام مهارت ها در بخش آموزش مهارت های بالینی بطور قابل توجهی خوداثربخشی درک شده دانشجویان پزشکی را در انجام مهارت های مورد نیازشان را افزایش داد که می تواند موجب افزایش مهارت آنها در برخورد با بیماران شود

مقدمه. امروزه بحث درباره آموزش به بیمار و خانواده آنها در جهت تقبل مراقبت از خود مطرح می باشد و باید شرایطی فراهم نمود که بیماران بتوانند از خود مراقبت کنند. این مطالعه با هدف تعیین تاثیر یک برنامه مدون آموزش خودمراقبتی بر کیفیت زندگی بیماران دارای ضربان ساز دایم انجام شده است.
روش ها. در این مطالعه نیمه تجربی با طرح دو گروهی و دو مرحله ای، با روش نمونه گیری آسان و تداومی، 34 نفر از بیماران دارای ضربان ساز دایم در دو گروه 17 نفره قرار گرفتند. یک هفته پس از تعبیه ضربان ساز، با استفاده از پرسشنامه پایا و روا و انجام مصاحبه، کیفیت زندگی هر دو گروه مطالعه و شاهد مورد بررسی قرار گرفت. سپس برنامه آموزش خودمراقبتی برای گروه مطالعه انجام شد و پس از گذشت دو ماه، مجددا کیفیت زندگی هر دو گروه سنجیده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از شاخص های مرکزی و آزمون های t زوج، t مستقل و مجذور کای و نرم افزار SPSS استفاده شد.
نتایج. اختلاف میانگین امتیاز کیفیت زندگی قبل و پس از مداخله در دو گروه، و همچنین میانگین امتیاز کیفیت زندگی آنها دو ماه بعد از آموزش، دارای تفاوت آماری معنی داری بود.
نتیجه گیری. آموزش خودمراقبتی بر کیفیت زندگی بیماران دارای ضربان ساز دایم تاثیر داشته است که با نتایج پژوهش های دیگر همخوانی دارد. توصیه می شود در مراقبت پس از عمل در بیماران دارای ضربان ساز دائم، از برنامه های آموزشی ترکیبی استفاده شود.

مقدمه. تعیین شکاف کیفیت خدمت، و در پی آن اتخاذ استراتژی هایی برای رفع یا کاهش شکاف، اولین گام اساسی در تدوین برنامه های ارتقای کیفیت، محسوب می شود. این مطالعه، با هدف ارزیابی شکاف کیفیت خدمات آموزشی ارائه شده به دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی زاهدان انجام شد.
روش ها. در مطالعه ای توصیفی- مقطعی در سال 1383، 386 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی زاهدان با روش طبقه ای تصادفی انتخاب شدند. گردآوری داده ها به کمک پرسشنامه پایا و روا صورت گرفت. پرسشنامه، شکاف کیفیت را در پنج بعد خدمت اندازه گیری می نمود. داده ها با نرم افزار SPSS و به کمک آماره های توصیفی و آزمون های ویلکاکسون و فریدمن، تجزیه و تحلیل شد.
نتایج. در مورد کیفیت کلی خدمات آموزشی ارائه شده، اکثریت دانشجویان(6/81 درصد) قائل به وجود شکاف منفی کیفیت بودند. از میان ابعاد پنج گانه خدمت، بعد پاسخ گویی دارای بیشترین میانگین شکاف (1.04±1.73-) و بعد اطمینان دارای کمترین میانگین شکاف کیفیت (0.99±1.10-) بودند. تفاوت شکاف مشاهده شده بین ابعاد پنج گانه خدمت با یکدیگر معنی دار بود.
نتیجه گیری. از نظر اکثریت قریب به اتفاق دانشجویان، در هر پنج بعد خدمات آموزشی شکاف منفی کیفیت وجود داشت. پیشنهاد می شود برای کاهش این شکاف ها، کارگاه های آموزش نحوه خدمت به مشتریان و برقراری ارتباط با آنان و نیز کارگاه هایی در جهت افزایش مهارت های فنی کارکنان برگزار شود، و برای بهبود وضعیت ظاهری، فضاها و امکانات آموزشی، منابع بیشتری تخصیص یابد.

مقدمه. مطالعه وضعیت آموزش دستیاران رشته جراحی از دیدگاه دستیاران و اساتید این رشته، می تواند موجب شناخت بهتر نقاط ضعف و قوت آموزش شده و به نوعی، ارزشیابی از عملکرد اساتید نیز محسوب گردد. به همین منظور، این مطالعه با هدف مقایسه ارزشیابی دستیاران از اساتید خود با خودارزیابی همان اساتید انجام گرفت.
روش ها. یک مطالعه توصیفی بر روی کلیه دستیاران (17نفر) و اساتید جراحی (18نفر) دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با استفاده از یک پرسشنامه پایا و روا 20 گزینه ای در مورد عملکرد آموزش اساتید در اتاق عمل، بخش، درمانگاه و کنفرانس ها انجام شد. پرسشنامه توسط خود اساتید و دستیارانشان تکمیل گردید. نتایج با نرم افزار SPSS و با استفاده از آمار توصیفی و آزمون t-test و t زوج تجزیه و تحلیل گردید.
نتایج. میانگین نمراتی که دستیاران در اتاق عمل، سایر مکان های آموزش بالینی و در کل به اساتید خود دادند به ترتیب: 0.62±3.97، 0.57±3.68 و 0.58±3.91 از حداکثر 5 نمره بود. میانگین نمرات خودارزیابی اساتید در این سه بخش به ترتیب: 0.67±4.22، 0.85±4.05 و 0.67±4.14 از 5 محاسبه گردید. اساتیدی که پرسشنامه های خودارزیابی را تکمیل کردند، نمرات بهتری از سوی دستیاران دریافت کردند، ولی تفاوت معنی دار نبود.
نتیجه گیری. لازمست اساتید توجه بیشتری به آموزش عوارض احتمالی عمل جراحی داشته و ضمن ارائه بازخورد به دستیاران، مدیریت آموزشی را طراحی و سرپرستی نمایند. ارائه نتایج این گونه مطالعات به اساتید می تواند آنها را در شناسایی نقاط قوت و ضعف خود یاری دهد. مطالعات وسیع تر و ایجاد اصلاحات می تواند در ارتقای وضعیت آموزش دستیاران سودمند باشد.

مقدمه. برای بهبود و ارتقای کیفیت آموزش بالینی، وضعیت آن همواره باید مورد ارزیابی قرار گیرد. در این راستا پژوهشی با هدف تعیین وضعیت آموزش بالینی از دیدگاه دانشجویان پرستاری و مامایی دانشکده علوم پزشکی گناباد انجام گردیده است.
روش ها. در پژوهشی توصیفی- مقطعی از نوع پیمایشی، 140 نفر از دانشجویان پرستاری و مامایی واجد شرایط و مشغول به تحصیل در دوره های روزانه و شبانه دانشکده علوم پزشکی گناباد، به صورت سرشماری مورد مطالعه قرار گرفتند. دیدگاه دانشجویان در مورد آموزش بالینی توسط پرسشنامه پایا و روا، وضعیت آموزش بالینی متشکل از چهار بخش: عملکرد مربیان بالینی؛ همکاری پرسنل، دانشجو و بیمار؛ امکانات و تجهیزات محیط بالینی و سیستم ارزشیابی بالینی مورد ارزیابی قرار گرفت. برای تحلیل داده ها از توزیع فراوانی، میانگین و انحراف معیار و آزمون های t، من ویتنی و ضریب همبستگی پیرسون در نرم افزار SPSS استفاده شد.
نتایج. اکثر دانشجویان، عملکرد مربیان را در سطح خوب با میانگین 7/15± 3/62، همکاری پرسنل، دانشجو و بیمار را در سطح مرزی پایین خوب با میانگین 4/22±4/51، امکانات و تجهیزا ت محیط بالینی را در سطح متوسط با میانگین 2/19±64/30 و نحوه ارزشیابی بالینی را در سطح متوسط با میانگین 7/27±6/37 گزارش کرده بودند. نمره آموزش بالینی در هر یک از حیطه های فوق در رشته تحصیلی پرستاری و مامایی تفاوت معنی داری نداشت.
نتیجه گیری. وضعیت آموزش بالینی پرستاری، نیاز به تامین امکانات، تجهیزات محیط بالینی و بازنگری ابزارها و فرایندهای ارزشیابی بالینی دارد که در مطالعات مشابه تایید شده است. ارتقای عملکرد مربیان و جذب همکاری های حرفه ای می تواند در بهبود وضعیت آموزش بالینی مفید واقع شود.

این مقاله به بررسی برخی از جنبه های اخلاقی تحقیقات گروهی و یا مشارکت مراکز داخلی و بین المللی در زمینه پژوهش های بهداشتی می پردازد. مشارکت های علمی دارای مزایای بالقوه ای می باشند، اما به اتمام رساندن موفقیت آمیز آنان در یک بستر اخلاقی، مقوله ای بحث برانگیز می باشد. روندهای رایج در تحقیقات بین المللی گروهی در زمینه بهداشت، برای اکثریت افراد جامعه، دارای مزایای محدودی است. از طرفی، تحقیقات جمعی در میان دانشمندان و محققین در مراکز دانشگاهی و صنعتی، معمولا دارای ملاحظات اقتصادی است. همکاری های موفقیت آمیز بین المللی و بین فرهنگی اغلب می تواند موانع منطقه ای و جهانی را مرتفع سازد. در کنار این گونه مشکلات عمده بین المللی کنونی، مشارکت های علمی، به واسطه یک ملاقات یا ارتباط غیر رسمی آغاز می گردند. با گرایش و تاثیرپذیری این جریان از ارتباطات جهانی، دانشمندان و محققین با مسؤولیت بزرگتری در قبال جامعه جهانی مواجه می شوند. نگارندگان این مقاله به بررسی عوامل اصلی که مستلزم شکل گیری و ایجاد یک مشارکت جمعی بوده، پرداخته اند و همچنین رویکردهای لازم برای ادامه روند این ارتباط مورد بحث قرار داده اند و در نهایت، چنین نتیجه گیری کرده اند که محققین در تحقیقات پزشکی (بهداشتی- درمانی) در حیطه مشارکت می توانند نقش مهمی را برای ایجاد توازن و حل مسائل بین المللی و جهانی ایفا کنند.